關於 thanh lý tạ tay ，我們在網路上蒐集到這些相關的討論、資訊與評價

Câu chuyện vừa ám ảnh, vừa kinh dị vừa đau lòng ở Hà Đông!

Chúng ta cùng đọc và đánh giá câu chuyện này nhé!

Đọng lại trong câu chuyện này, là những chi tiết với những nhận định khác nhau. Nhưng rốt cuộc, không có ai hoàn toàn đúng hay hoàn toàn sai. Ngay cả người đã chết, cũng bị trách móc vì thiếu kiên quyết và lại đang tâm giết cả con theo mình. Hai bên thông gia vì sĩ diện và ích kỷ, cũng là nguyên nhân đẩy người đàn bà đến cái chết. Người chồng thì vô cảm với nỗi đau của vợ.

Từ mối tình đẹp, đã dẫn đến một mối oan nghiệt, mà đọng lại là một nỗi đau khủng khiếp, mà hơn chục năm qua, người sống vẫn day dứt, còn người chết chẳng siêu linh.

-—-/////——-/////———/////——-

NGÔI MỘ BÊ TÔNG CHÔN CHẶT ĐẦY HẬN THÙ VÀ THỰC HƯ LINH HỒN THIẾU PHỤ TÌM VỀ KÊU KHỔ NƠI CÕI ÂM

(Làng Trinh Lương, Hà Đông, HN)

Vụ tự tử có thể nói là kinh thiên động địa, ở một ngôi làng vùng ven quận Hà Đông (Hà Nội) diễn ra đã tròn 8 năm, mà đến nay vẫn còn nóng hổi. Dưới những tán tre, bờ ao, sân đình, góc chợ, thi thoảng người dân ở ngôi làng T. này vẫn nhắc đến vụ tự tử quá đau lòng ấy. Người đàn bà và đứa con nhỏ đã được chôn chặt một cách tàn nhẫn trong một khối bê tông vĩnh cửu, dù đã được nhà chồng xây tường bao kín, song người dân đi qua con đường ấy vẫn cứ rờn rợn. Mới đây, tin đồn linh hồn chị nhập vào một người đàn bà xa lạ, rồi về làng kêu khóc, đòi được cải táng, bởi nằm trong khối bê tông nóng quá, lại khiến vụ tự tử đau lòng khi xưa ầm ĩ khắp làng trên xóm dưới. Người chết thì cũng đã chết, người sống đau đớn suốt 8 năm nay, nên chúng tôi xin được giấu tên những nhân vật liên quan trong sự kiện đau lòng này. Chỉ mong rằng, câu chuyện sẽ là bài học cảnh tỉnh cho mọi người về mối quan hệ vợ chồng, gia đình, lối sống.

Lá thư tuyệt mệnh dang dở và cái chết tức tưởi của hai mẹ con

8 năm trước, con đường vào làng P. rợp bóng tre xanh, với những thửa ruộng rau muống xanh rờn tít hút. Những mái nhà gianh, nhà ngói, với cổng làng cổ kính rêu phong, mang đặc trưng của những ngôi làng ở Hà Tây. Giờ đây, xã đã lên phường, làng P. đã thành một tổ. Nhà cửa san sát. Ruộng lúa, ao đầm thả muống cũng đã được cắt mảnh chia lô, mọc lên nhà cao tầng. Chợ làng P. xưa nằm ven cánh đồng, có vài ba gian hàng, với mớ rau, con cá. Giờ chợ sầm uất hơn, người đi chợ tấp nập. Cây đa vẫn còn, nhưng nhà cửa quây kín. Giếng làng lọt thỏm giữa những ngôi nhà cao tầng. Tôi tạt vào quán trà đá cạnh giếng làng ngồi hóng chuyện. Bà bán nước kể chuyện nửa to nửa nhỏ với mấy bà hàng xóm ngồi vỉa hè: “Bà biết chuyện cái H. hiện hồn về báo oán chưa? Sợ thật đấy! Phen này chắc nó tìm về trả thù gia đình nhà chồng đây. Không rõ rồi chuyện này sẽ còn tiếp tục như thế nào”. Một bà khác chen vào: “Tôi thì không tin chuyện ma quỷ lắm. Hai cái nhà ấy cũng một chín một mười, kẻ chín lạng người một cân, lắm thủ đoạn lắm. Có khi rồi lại mượn chuyện linh hồn cái H. ra hành nhau đây. Thôi thì cứ nghe ngóng xem tuồng chèo tiếp diễn ra sao. Đến là tội cho con H., chết rồi mà vẫn không được yên. Đúng là người sống còn đáng sợ hơn người chết”.

Tôi lang thang ra đầu chợ, đem chuyện bà chủ quán trà đá kể chuyện có hồn ma thiếu nữ hiện hồn về báo oán, tức thì mấy bà, mấy chị buôn thúng bán mẹt xúm vào kể thêm. Người thì bảo hồn chị H. hiện về kêu nóng quá, không chịu được ngôi mộ bê tông, người thì bảo chị H. không chỉ nhập hồn vào người khác, mà còn liên tục ngồi trên nóc mộ khóc cười dọa nhà chồng chết khiếp. Thôi thì đủ các chuyện, toàn đồn đại nhảm nhí. Chuyện linh hồn chị H. qua miệng người nọ, người kia, được thêm mắm dặm muối, nên cứ méo mó, hoang đường, liêu trai dần lên.

Theo sự chỉ dẫn của mấy chị bán thịt, tôi tìm vào con đường, xưa kia là trục chính từ quốc lộ dẫn vào làng. Giờ nhà cửa san sát, nhiều đường lớn được mở ngang dọc, các đô thị mọc lên, nên con đường làng này trở nên nhỏ hẹp, như một cái ngõ. Thấy tôi dừng xe trước một bức tường cao đến 3m, lôi máy ảnh ra chụp, rất nhiều người kéo ra ngó nhìn. Một bà gọi lại bảo: “Nhà báo phải không? Định tìm hiểu chuyện cái H. tự tử hở? Ngôi mộ mẹ con nó ở trong bức tường này cơ. Ngày trước chưa xây tường, còn có cả bàn thờ sát đường làng. Cứ ngày mùng một, ngày rằm dân làng chúng tôi lại mua hoa quả, thắp nén hương cho mẹ con nó đỡ tủi. Nhưng giờ nhà ông N. xây tường bao kín rồi, nên muốn chia sẻ nén hương với mẹ con nó cũng không được nữa. Nghĩ lại chuyện xưa mà đau lòng quá chú ạ!”.

Người phụ nữ này trình bày một hồi, rồi chột dạ không nói nữa. Dường như bà sợ những lời nói của mình sẽ lại gây tổn hại tình làng nghĩa xóm. Bà chỉ tôi vào nhà ông T., bà L., là bố mẹ đẻ của H., thiếu phụ xấu số, hiện đang nằm trong ngôi mộ bê tông, được bao kín bởi một bức tường cao gần bằng mái nhà.

Nhà ông T. cách ngôi mộ của mẹ con chị H. chỉ chừng 100m, ngay đầu làng. Tôi gọi cửa một hồi, thì người đàn ông lò dò ra mở cổng. Thấy người lạ, ông không tỏ ra ngạc nhiên. Dường như bao năm qua, ông vẫn phải đón tiếp khách lạ viếng thăm như tôi. Tôi giới thiệu là nhà báo, ông lôi tuột vào trong nhà. Đã bao năm trôi qua, ông T. vẫn còn giữ nguyên những bức xúc như ngày đầu. Nhắc đến cô con gái xấu số, đứa cháu ngoại chết uổng, ông không kìm được xúc động. Ông chỉ tay lên tấm giấy chứng nhận là chiến sĩ Thành cổ Quảng Trị treo trang trọng trên tường bảo: “Đồng đội tôi chết sạch sẽ, hóa ra lại may mắn. Tôi sống trở về tưởng may mắn hơn đồng đội, nhưng nào ngờ, lại phải chịu một nỗi đau còn hơn cả mất mạng. Người ta không cầm dao giết con tôi, cháu tôi, nhưng người ta đã ép con tôi, cháu tôi phải chết. Thử hỏi, hoàn cảnh đó rơi vào anh, thì anh có chịu được không? Tôi đã mất một năm làm ông từ trông đền, mong được tĩnh tâm, trút bỏ thù hận, nhưng mối thù này quá lớn, không gỡ bỏ được”. Rồi ông T. lọ mọ mở tủ, lôi ra bọc nilon với những giấy tờ phủ bụi. Ông vẫn còn giữ rất nhiều đơn kiện, giấy tờ liên quan đến cái chết của con gái và cháu ngoại. Đọc lại những dòng thư tuyệt mệnh của con, đôi mắt ông lại rưng rưng.

Trước khi chết, chị H. viết hai bức thư. Một bức gửi cho mẹ, một bức không đề gửi cho ai, mà có lẽ để tố cao người chồng, cũng như gia đình chồng, để mọi người hiểu vì sao H. phải chết tức tưởi, chết đau đớn cùng con mình. Ông T. bảo: “Dù cái chết của con tôi đã 8 năm rồi, nhưng đến nay các cơ quan chức năng vẫn chẳng xử lý gì cả. Con tôi chết oan uổng, còn những người liên quan thì vẫn ngoài vòng pháp luật. Tôi nhờ chú đăng lên báo để mọi người cùng hiểu tại sao con tôi, cháu tôi phải chết oan, và vì sao đến nay tôi vẫn không xóa được hận thù”. Lá thư này chị H. viết với tâm trạng bình tĩnh, kể tỉ mỉ, đầu cuối vì sao phải chọn con đường chết:

“Tôi và anh X. lấy nhau từ năm 1999. Từ ngày tôi sinh cháu thứ hai, vợ chồng chúng tôi luôn nghì ngoặc với nhau. Anh X. đi làm ở Phú Xuyên, có bồ bịch. Mỗi lần anh về đối xử với tôi như là con ở, như là người thừa. Tôi cũng chấp nhận, thôi thì cho thời gian nó trôi qua để sống vì con. Mùng 2 tháng 9 năm 2003, anh X. đưa bồ về nhà, chúng tôi lại nghì ngoặc với nhau. Từ hôm đó, anh X. giãy ra đòi bỏ tôi và bắt tôi ký đơn ly hôn. Tôi không chấp nhận.

Tôi cố níu kéo anh X. nhưng càng ngày mâu thuẫn càng diễn ra kịch liệt. Anh X. cho chị Ng. là chị chồng tôi hành hạ tôi và cho chị muốn đánh tôi thì đánh, muốn làm gì thì làm... Ngày 12 tháng Giêng năm 2004, chị Ng. đánh tôi. Bố mẹ chồng ra can và nói chồng tôi ra can. Chồng tôi bảo: “Chúng nó đánh nhau kệ chúng nó, không liên quan gì đến tôi!”. Bố mẹ chồng tôi nói anh X. không được. Đến tháng 7-2004, ông bà quay ra đuổi đi hết: “Bao giờ chúng mày sống được bên nhau thì tao cho về!”. Tôi uất ức, tôi nghĩ lung tung, tôi nói với ông bà và anh X: “Mùng 10-8-2004 con sẽ đi”.

Tôi không làm gì nên tội. Tôi không nói láo, không hư. Anh cứ bắt ép tôi ký đơn ly dị. Ngày 6-8-2004, anh X. về hành hạ 2 đứa nhỏ. Hai đứa sợ quá, khóc. Tôi đứng gần cháu, anh X. đạp tôi một cái ra vỉa hè, chửi bới tôi và đùng đùng gấp quần áo ra đi... Vài hôm sau, anh lại về xúi bẩy gia đình ép tôi phải đi, nhưng tôi không đi vì chúng tôi chưa giải quyết xong. Ngay tối 13-8-2004, 3 mẹ con tôi đưa nhau đi chơi khoảng 9h về. Gia đình anh X. đã đóng cổng và khóa trái cửa hàng. Không mở được, tôi gọi từ 9h đến 12h đêm mà không ai ra mở. 3 mẹ con dắt nhau về bà ngoại. Tôi gửi cháu lớn ở nhà bà ngoại rồi lại ra gọi cửa cho đến 1h sáng. Hàng xóm nghe tiếng, ra xem thấy 2 mẹ con tôi ở ngoài đường, liền quay về lấy cho tôi mượn màn và chiếu. Thế là đêm hôm ấy 2 mẹ con tôi ngủ ngoài đường bê tông.

Đêm hôm đó, con tôi bị sốt. Tối hôm sau, ông bà lại không mở cửa cho tôi vào nhà. Hai mẹ con tôi lại ngủ ngoài hè. Nửa đêm, cháu sốt cao. Tôi cho cháu uống thuốc, cháu khóc. Ông ra mở cửa, nhìn thấy mẹ con tôi cho nhau uống thuốc, ông lại đóng cửa vào đi ngủ. Hôm thứ ba, con thứ hai của tôi sốt quá, tôi vào hỏi: “Bố mẹ cho con xin chìa khóa để con mở cửa lấy gạo thổi cơm cho cháu”, nhưng bố mẹ chồng tôi bảo: “Không biết!”. Tôi đứng mãi... Tôi không còn cách nào bèn sang hàng xóm mượn kéo về cắt khóa để vào nhà. Thấy vậy, bố chồng tôi bảo: “Mày bảo mùng 10 mày dọn đi, nếu hôm nay mày không mang đồ ra khỏi nhà thì tao thuê người chuyển đồ của mày ra đường!”. Tôi im lặng không nói gì.

Hôm sau, ngày 15-8-2004, anh D., là anh chồng tôi, bảo: “Tối nay mày không chuyển đồ thì tao thuê người chuyển đồ của mày ra, trả tao nhà!”. Tôi nói: “Thôi thì bố mẹ và anh chị hãy để từ từ để em nói chuyện”... Anh X. thì tránh mặt tôi, không có nhà...”.

Lá thư chỉ dừng lại ở đó, chưa có hồi kết. Có lẽ, viết đến đây, cảm xúc tuyệt vọng lên cao, chị chuyển sang viết thư cho mẹ. Lá thư người con gái hiền dịu, nết na của ông T. gửi cho mẹ, tức cho vợ ông, như xoáy vào tim ông đau đớn. Lúc viết thư gửi cho mẹ, có lẽ không còn giữ được bình tĩnh, nên chị H. viết nguệch ngoạc, chỉ được vài câu: “Mẹ ơi, con không thể sống được nữa, vì con không thể chịu đựng được. Cả nhà chồng ức hiếp con. Nếu con mà sống thì con điên mất. Mẹ ơi, con xin lỗi bố, mẹ, anh, chị, họ hàng, cô bác… Kiếp sau con sẽ là đứa con ngoan. Hai cháu cũng sẽ là cháu ngoại ngoan của ông bà”.

Sau những dòng thư xúc động tột độ, chị H. đã dùng xơ-ranh bơm những lọ thuốc diệt chuột vào hộp sữa tươi, đánh thức 2 cậu con trai thức dậy, ép hai con uống. Số sữa pha thuốc diệt chuột còn lại, chị dốc nốt vào miệng mình…

Đào nền nhà, đổ bê tông chôn chặt mẹ con

Chị Nguyễn Thị H. sinh năm 1977, trong một gia đình nghèo. Ông T. bà L. là nông dân chân chất, chỉ có mấy sào ruộng, nhưng sinh tới 6 người con. Nhà nghèo, đông con, miếng ăn còn chẳng đủ, anh chị em H. sinh ra và lớn lên như cây như cỏ, chẳng được học hành gì. H. cũng chỉ được học đến lớp 2, nhận biết mặt chữ, thì nghỉ, ở nhà phụ giúp bố mẹ công việc đồng áng. Dù ít học, nhưng càng lớn, H. càng phổng phao, xinh đẹp. Bà Phạm Thị B., trước kia là Chi hội trưởng chi hội phụ nữ thôn, kể rằng: “Cái H. trắng trẻo, xinh đẹp nhất làng. Nó cũng là đứa năng nổ hoạt động xã hội nên tôi tiến cử nó phụ trách khối đoàn ở thôn. Tôi vẫn trêu nó là hoa hậu của thôn. Nó là đứa ngoan, nhưng không ngờ…”.

Cùng làng P. cách nhà H. chỉ hơn 100m, là nhà Nguyễn Đình X., một chàng trai khôi ngô. X. hơn H. 1 tuổi. Hoàn cảnh hai người trái ngược nhau hoàn toàn. H. sinh ra trong gia đình nghèo, lại ít học, còn X. là con trai của một gia đình khá giả, bề thế. Nhà X. có nhiều người làm quan. X. được ăn học tới nơi tới chốn.

Năm 1997, tròn 20 tuổi, có rất nhiều chàng trai trong làng, ngoài xã theo đuổi, nhưng trái tim H. đã thuộc về X. Khi đó X. đang là sinh viên của Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội. Có người bảo, đó là mối duyên tình trai tài gái sắc, người chọc ngoáy thì nói ra nói vào với gia đình nhà H. là “chuột sa chĩnh gạo”, “đũa mốc chòi mâm son”… Khi biết hai đứa yêu nhau, gia đình X. đã ra sức cấm cản. Một số người trong gia đình X., nói ra nói vào rằng chuyện của hai đứa chả khác gì đôi đũa lệch. Nhận thức chênh nhau, gia đình lại chẳng môn đăng hộ đối. Dù chưa nghe được những lời phản ứng trực tiếp, nhưng sự việc gia đình X. cấm cản hai đứa, rồi lời ra lời vào, đã khiến gia đình ông T., bà L., sôi máu tức giận. Hôm X. đến nhà xin phép gia đình cho hai đứa yêu nhau, tìm hiểu, ông T. đã thẳng thừng từ chối.

Tuy nhiên, sức mạnh tình yêu đã chiến thắng tất cả. Hai người thề nguyện sống cùng sống, chết cùng chết, rồi bỏ nhà, bỏ làng, ra Hà Nội thuê nhà trọ sống cùng nhau. Gia đình X. tức giận, đã cắt viện trợ. Để chồng được tiếp tục ăn học, hai đứa có miếng ăn, trả tiền thuê nhà, H. phải làm thuê làm mướn. Rồi H. mang bầu. Năm 1999 sinh cậu con trai, đặt tên là Nguyễn Đình K.. Sự việc này được hai người giấu nhẹm, không cho gia đình biết. Một ngày, người quen của H. vô tình gặp H. bế đứa con nhỏ, khóc ngằn ngặt trên tay ở bệnh viện, đã về báo với gia đình. Ông T. bà L. xót con quá, nên ra Hà Nội tìm. Dù còn nghèo, nhưng ông bà gửi gạo đều đặn cho con để con cháu có miếng ăn, bớt đói rách.

Dù giận con, nhưng gia đình ông N. cũng không phải dạng tuyệt tình tuyệt nghĩa. Con cái như khúc ruột, nên vợ chồng ông ra Hà Nội đón con, cháu về. Muối mặt vì con cháu, chẳng dám làm lễ cưới rình rang, nhưng gia đình ông N. cũng có cơi trầu, làm một số mâm cơm báo với gia đình, họ hàng, để có cớ đưa mẹ con H. về sống cùng. Đến đây, ai cũng nghĩ cuộc tình của H. và X. có hậu, cuộc đời H. sẽ bước sang trang mới. H. tiếp tục sinh thêm cậu con trai kháu khỉnh nữa.

Ông N. tạo điều kiện cho hai con bằng cách xây cho một ngôi nhà cấp 4 ở ngay mặt đường làng. H. đã mở quán bán cà phê, nước giải khát. Tuy nhiên, mâu thuẫn bắt đầu xảy ra từ quán nước này. Người chị gái của X., tức chị chồng N. đã đòi quyền sử dụng quán nước này. H. không đồng ý, nên nảy sinh xung đột. Đây cũng là lý do khiến gia đình X. hắt hủi H.

Nhưng sự việc không dừng lại ở chuyện mâu thuẫn gia đình. Trong lá thư tuyệt mệnh viết trước khi tự tử, H. đã khẳng định anh X. có bồ, nên ra sức hắt hủi vợ. Nhà chồng hắt hủi, nhà bố mẹ đẻ ở ngay cạnh, nhưng chị H. muối mặt chẳng dám về. Chị H. vốn là người hiền lành, nhẫn nhục, ít nói, nên chị chỉ câm lặng chịu đau. Hơn nữa, H. đã từng mang tiếng bỏ nhà theo trai, nên không còn mặt mũi nào mà về nữa. Không dám tâm sự với bố, vì hễ nói ra, ông T. lại mắng con xơi xơi, nên thi thoảng H. thổ lộ với mẹ. Bà L. kể trong nước mắt: “Thỉnh thoảng nó lại tìm về, ngồi bên mẹ khóc lóc một lúc, kể chuyện bị chồng đánh mắng, gia đình chồng hắt hủi. Tôi chỉ biết xoa dầu gió cho con, động viên con cố nhịn nhục, rồi chồng nó sẽ hồi tâm chuyển ý. Nó chỉ tâm sự một lúc, rồi lại về nhà chồng. Nó bảo, phận con có chồng rồi, thì phải ở nhà chồng. Khổ thân nó quá!”.

Trong lá thư tuyệt mệnh của chị H., có thể thấy rằng, mâu thuẫn đỉnh điểm là anh X. đưa bồ về nhà, rồi ép chị H. ký đơn ly hôn. Chị H. đã cố gắng níu kéo chồng, nhưng mâu thuẫn ngày càng diễn ra kịch liệt. Chị chồng của X. đã đánh H. khiến ông N. tức giận đuổi cả vợ chồng khỏi nhà. Không có chỗ ở, không dám về nhà, mẹ con H. không biết đi đâu, về đâu, cứ đứng gọi cửa. 1h sáng, mệt quá, hai mẹ con nằm ngủ vỉa hè. Hàng xóm thương xót lấy chiếu và màn để hai mẹ con nằm ngủ. Chuyện mẹ con H. mắc màn nằm ngủ ở đường làng suốt 3 đêm liền có sự chứng kiến của tất cả mọi người trong làng P. Đến nay, hình ảnh đau xót, bạc bẽo tình người ấy vẫn còn ám ảnh dân làng.

Chừng nửa tháng sau, vào ngày 1-10-2004, nhà chồng có giỗ. Đông đủ họ hàng đến ăn uống. Ngay trong bữa cơm, một số người trong gia đình chồng đã mắng, chửi, thậm chí đánh H., yêu cầu phải phải dọn nhà đi chỗ khác. Chị H. không còn cách nào khác, chắp tay xin mọi người và hứa sáng hôm sau sẽ tự chuyển đi.

Theo lời ông T., bố đẻ chị H., ngay đêm hôm đó, trong cơn phẫn uất tột độ, con gái ông đã viết thư tuyệt mệnh, rồi đi vào cõi vĩnh hằng.

Bà Phạm Thị B., Chi hội trưởng chi hội phụ nữ thôn P. vẫn còn giữ nguyên ký ức cái ngày kinh hoàng đó: “Mấy hôm trước, H. còn gặp tôi tâm sự chuyện gia đình mâu thuẫn. Nó bảo, nó không kể với ai ngoài tôi. Tôi cũng khuyên nhủ nó vài câu, mong nó nhịn nhục thêm thời gian nữa. Tôi cũng không ngờ nó lại dám làm một chuyện động trời như vậy, giết cả con lẫn mình”.

Đêm đó, nghe tiếng khóc thét của đứa trẻ, bà Nguyễn Thị Đ., một người hàng xóm, đã chạy sang căn nhà vợ chồng H. ở để xem tình hình thế nào. Đẩy cửa vào, bà Đ. thất kinh khi thấy chị H. và bé T. mới 3 tuổi nằm bất động trên sàn nhà, máu rỉ ra từ miệng. Cậu bé Nguyễn Đình L., khi đó mới 5 tuổi khóc lóc thảm thiết. Nhìn hộp sữa tươi, xơ-ranh và những tuýp thuốc diệt chuột, mọi người hiểu ngay vấn đề. Chị H. đã bơm thuốc diệt chuột vào hộp sữa, cho hai con uống, rồi chị cũng tự kết liễu cuộc đời. Chị H. và bé T. uống hết thuốc, nên đau đớn quằn quại một lúc rồi chết, còn bé L. ngậm sữa thấy đắng liền nhổ ra, nên sống sót.

Câu chuyện của H. và X. đã gây mâu thuẫn âm ỉ giữa hai gia đình từ nhiều năm nay. Cái chết của mẹ con H. là giọt nước làm tràn ly. Không chỉ đại gia đình ông T., mà cả làng P. khi đó phẫn uất tột độ. Trong cơn phẫn chí, họ đã làm một việc mà bao năm sau vẫn phải xót xa, đau đớn.

Ngay sau khi công an làm xong hiện trường, bác sĩ phẫu thuật tử thi xong, đại gia đình ông T. đã hè nhau đào tung nền nhà mà vợ chồng H. ở thành một hố rộng. Xe chở xi măng, cát đã đổ một đống ngay mặt đường. Hàng chục người trong gia đình ông T., rồi cả thanh niên trong xóm cùng nhào xi măng trút xuống hố, tạo thành một lớp bê tông dày. Quan tài hai mẹ con H. được đưa xuống, hướng đầu về phía căn nhà đại gia đình ông N. đang ở phía trong. Lớp bê tông nữa tiếp tục được trút xuống. Người ta rào cả lưới thép B40, cùng nhiều sắt thép được tống xuống, rồi lại đổ tiếp lớp bê tông nữa. Có tới vài khối bê tông được trút xuống, với khung thép, bọc chặt quan tài của mẹ con H. Mặc dù hành động này là sai, nhưng chính quyền thôn, xã khi đó cũng bất lực. Gia đình X. cũng sợ hãi, nên phải trốn khỏi địa phương. Có đến cả trăm người tham gia đào bới, lấp mộ, cả ngàn người chứng kiến đều sôi sục, nên không sức mạnh nào cản được. Mục đích của những người bị kích động khi đó là muốn đào sâu chôn chặt, muốn gia đình ông N. không thể cải táng được mộ mẹ con H. Họ muốn mẹ con cô được mãi mãi ở căn nhà này, không ai đuổi đi được.

——————xxx——————

Box: Ông Nguyễn Đình N., bố chồng chị H.: “Chuyện này chúng tôi không muốn nhắc lại nữa. Nó làm chúng tôi quá khổ sở. Những chuyện đằng sau đó không ai hiểu được, chỉ có gia đình tôi biết và chúng tôi phải ngậm đắng nuốt cay. Nếu chúng tôi có lỗi, chúng tôi làm sai, thì đã có pháp luật xử lý rồi, chứ sao sống thế này được? Làm sao anh hiểu được chúng tôi phải khốn khổ như thế nào. Đầu bạc rồi, nhà mình đây, mà mình không dám ở, phải sống trốn chui trốn lủi, lang bạt suốt mấy năm trời. Chúng tôi nhục lắm, nhưng tôi vẫn răn con cháu không nên rửa cái nhục ấy làm gì, bởi làm thế chỉ bới sâu thêm thù hận”.

Bài cuối: Thực hư “hồn ma” thiếu phụ nhập xác người lạ tìm vào làng kêu khổ nơi cõi âm

Ngay khi đổ bê tông xuống mộ mẹ con chị H., đại gia đình ông Nguyễn Hữu T. (Phú Lương, Hà Đông, Hà Nội) đã xây một cái ban thờ nho nhỏ. Người dân làng P. ai cũng xót xa cho thân phận của mẹ con H., nên ngày rằm, ngày mùng một, người dân mua hoa quả, đặt tiền trên mộ, bàn thờ. Để tránh sự bức xúc của dân làng và gia đình chị H., gia đình ông N. đã bỏ nhà trốn đi nơi khác ở. Mấy năm sau, gia đình ông mới tìm về, xây tường bịt kín ngôi mộ.

Trao đổi với phóng viên, ông N., bố chồng chị H. nói giọng rưng rưng: “Cuộc đời tôi trải bao trận mạc, mà không chết. Cả đơn vị còn có 2 mạng. Giá chết ngoài chiến trường thì có lẽ đời tôi đỡ nhục anh ạ. Tôi không làm gì sai, nhà tôi đây, đất hương hỏa, mà không dám ở, phải sống cảnh trốn chui trốn lủi suốt mấy năm trời. Chuyện vợ chồng chúng nó thế nào tôi không biết, nhưng phận làm cha mẹ như tôi, rồi tổ tiên tôi ở đất này có lỗi gì, mà phải bỏ làng, bỏ xứ mà đi?”.

Sự việc ngôi mộ hai mẹ con bị đổ một khối bê tông khổng lồ ở làng P. gây bức xúc suốt 8 năm trời, chưa một ngày yên lặng, thì mới đây, cả làng bỗng xôn xao vì tin đồn chị H. nhập hồn vào một phụ nữ lạ, tìm về làng P. gặp người thân kêu khổ nơi cõi âm. Những ngày này, khắp đầu làng, ngõ xóm, đâu đâu cũng bàn tán, mỗi người nói một kiểu. Người bảo chị H. hiện hồn tìm về báo oán nhà chồng. Những người thân quen, bảo vệ gia đình ông N. thì lại kể với giọng khác, rằng linh hồn chị H. tìm về oán trách gia đình mình, vì đã làm một việc ác, là đổ cả núi bê tông xuống mộ, khiến linh hồn chị H. và cậu con trai 3 tuổi không thể nào siêu thoát. PV Báo GĐ&CS đã lần theo những lời đồn, những người liên quan, để làm sáng tỏ sự thật.

Ông Nguyễn Hữu T., bố đẻ chị H., vẫn vô cùng bức xúc trước cái chết của con gái. Ông bảo rằng, mối hận này không sao gỡ bỏ được. Ông vẫn nung nấu hận thù và muốn những người gây ra cái chết của con cháu ông phải trả giá. Khi hỏi về chuyện linh hồn chị H. tìm về, ông bảo, đó là sự thật. Tuy nhiên, ông không trực tiếp chứng kiến, nên nắm không rõ lắm. Ông chỉ nghe tin là linh hồn H. đã nhập vào một cô gái ở Đồng Hoàng hay Đồng Dương gì đó, là bạn của S. con gái ông, rồi tìm về nhà con trai và con dâu ông ở trong làng để trò chuyện. Tuy nhiên, cụ thể con gái ông nói gì, thì ông không rõ lắm.

Vòng vèo qua mấy con ngõ, thì đến nhà chị V. Tôi và ông T. ngồi uống nước một lát, thì chị V. tìm về. Chị V. bán hàng ở chợ, nhưng hôm nay nhà cậu có việc, nên chị nghỉ chợ sớm. Nhắc đến chuyện linh hồn chị H. nhập vào một cô gái, tìm đến gặp chị V., chị V. tỏ ra lạnh nhạt, không muốn kể. Chị V. cứ chối đây đẩy là không biết gì, không nắm được gì. Tuy nhiên, khi ông T. thuyết phục, không chỉ kể cho phóng viên, mà kể cho ông, để ông nắm rõ chuyện này, thì chị V, mới kể theo kiểu nhát gừng.

Cách đây chừng nửa tháng, khi chị V. đang ở trong nhà, thì trong ngõ bỗng trở nên ồn ã, người chạy rầm rập. Mấy bà hàng xóm nháo nhác chạy vào nhà chị V. kêu lên to tướng: “V. ơi, P. ơi (anh P. là chồng V., anh trai chị H.), cái H. nó hiện hồn về đây này, sang mà xem thế nào”. Nghe thấy thế, vợ chồng chị V. tức tốc chạy sang nhà bà S. Chị thấy một cô gái khoảng 30 tuổi, tóc tai rối bù, mắt lúc lờ đờ, lúc trợn ngược, đúng dáng vẻ của người đang bị vong nhập mà nhiều người từng thấy ở các trung tâm áp vong tìm mộ. Theo mấy người hàng xóm, linh hồn chị H. bỗng dưng nhập vào một cô gái xa lạ, ở xã bên, nói với người đàn ông (không rõ là chồng, bạn, hay người yêu), rằng mình tên là H., muốn gặp em gái là S. ở làng P., thuộc phường Phú Lương. Người đàn ông này đã chở cô gái bị vong H. nhập vào đến làng P. Tuy nhiên, người dân không chỉ đến nhà S., em gái H., con gái ông T., mà lại chỉ đến nhà bà S. (trùng tên với S.). Nhà bà S. lại ở cạnh nhà chị V. Thấy vong nói là H. nên hàng xóm đã gọi chị V. đến.

Chị V. kể: “Thấy mọi người chạy sang bảo linh hồn cái H. tìm về nhà bà S., nên tôi chạy sang ngay. Lúc sang, thấy một cô gái mang dáng vẻ rũ rượi đang ngồi ở hiên. Mấy người hàng xóm vây quanh hỏi han lung tung cả. Tôi rẽ đám đông vào, tức thì cô gái ấy bảo: “Em là H. đây, là em của chị đây. Mẹ con em nằm trong bể bê tông khổ lắm, thối lắm, nóng lắm. Chị nói với bố mẹ và mọi người thay xương đổi thịt cho mẹ con em”. Nghe thế, tôi bảo: “Chuyện này em phải bảo nhà chồng, chứ tôi là chị dâu tôi không biết đâu, tôi cũng không làm được gì đâu”. Tôi chỉ nói vậy, rồi không nói gì thêm nữa. Cô gái ấy thì cứ kêu khổ lắm, nóng lắm, đòi được cải táng. Nói mấy câu, rồi cô gái ấy rùng mình một cái và tỉnh lại. Cô ấy tỏ ra ngơ ngác, cứ hỏi đang ở đâu, sao mọi người lại vây quanh thế này. Thế rồi cô gái ấy trèo lên xe máy và người đàn ông chở đi mất. Mọi người cứ đồn cô gái ấy là bạn của S., nhưng cái S. bảo không phải. Tôi cũng không biết cô gái đó là ai, sau cũng không thấy quay lại lần nào nữa. Tôi ít học, không mê tín, nên cũng không biết đấy có phải linh hồn cái H. hay không. Chuyện chỉ có vậy, tôi cũng chỉ biết vậy thôi”.

Như vậy, thực hư linh hồn chị H. hiện về tố khổ nơi cõi âm đến nay vẫn chưa rõ ràng. Chính vì thế, đã tạo ra nhiều lời đồn đoán theo nhiều hướng khác nhau. Một số người không tin chuyện ma quỷ cho rằng, gia đình ông N., bên chồng H., đã thuê người đóng kịch, với mục đích kích động nhà ông T. chuyển mộ con gái và cháu ngoại đi. Hoặc, sau này, gia đình ông N. tiến hành chuyển mộ, cũng sẽ gặp thuận lợi, đúng ý nguyện của người chết. Bởi vì, hiện ngôi mộ hai mẹ con H. nằm giữa mảnh đất mặt đường nhà ông N. Mảnh đất ấy có giá nhiều tỷ bạc, trong khi gia đình ông N. vẫn phải sống trong ngõ ngách. Tuy nhiên, một số gia đình ủng hộ ông N. thì lại phán rằng, chuyện hồn ma do gia đình ông T. dựng lên, để lấy lý do cải táng cho con gái và cháu ngoại. Họ cũng đồn rằng, vì chôn con cháu bằng khối bê tông đầy hận thù, nên gia đình ông T. cứ nghèo mãi, không khá lên được.

Đem những lời đồn này gặp gia đình ông N., bố chồng chị H., ông N. khẳng định: “Tôi cho đây là chuyện dị đoan, vớ vẩn, không tin được. Cái H. là con dâu tôi, là người trong nhà, nên dù nó sống ở đây, chết nằm đây, tôi cũng chẳng có gì phải bận tâm cả. Người ta cứ đồn đại này nọ, nhưng tôi chẳng sợ. Anh xem, từ ngày tôi trở về đất này sinh sống, ở ngay bên mộ con dâu và cháu nội, gia đình tôi có gặp hoạn nạn gì đâu. Chẳng những thế, con cái thành đạt, các cháu học giỏi, ngoan ngoãn. Con trai của H. được gửi học ở trường tốt nhất Hà Nội. Chính quyền đều khẳng định việc chôn mộ trong nhà là sai, cần phải chuyển đi, nhưng tôi cũng không bận tâm đến việc đó. Cháu nó ở đây, tôi vẫn hương khói tử tế”.

Tôi rời làng P. trong buổi chiều muộn. Đâu đó dưới gốc tre, quán nước, vỉa hè, góc chợ, người dân vẫn bàn tán xôn xao chuyện hồn ma chị H. hiện về kêu khổ nơi cõi âm. Chuyện đúng – sai giữa hai gia đình đã có công lý và tòa án lương tâm giải quyết. Người chết thì đã thành cát bụi, người sống thì cũng đã tự vấn lương tâm của mình gần 10 năm nay. Họ cũng đều đã phải trả giá cho những hành động sai. Chỉ hy vọng rằng, cái gì đã qua thì nên cho qua, mỗi người nên hướng về tương lai, để người già sống nốt những ngày có ý nghĩa trên trần gian, và con trẻ không phải mang hận thù do người lớn gây ra.

Box1: TS Vũ Thế Khanh (TGĐ Liên hiệp UIA): Ngôi mộ bê tông chỉ giữ được thể xác, chứ không giữ được linh hồn. Tuy nhiên, ngôi mộ ấy đã tạo ra hận thù giữa hai gia đình và điều đó khiến linh hồn người chết khó mà siêu thoát. Người chết thì đã chết rồi, đúng sai có pháp luật phân xử. Theo tôi, hai gia đình nên nhìn nhận lại lỗi lầm của mình, rồi sám hối. Người sống trút bỏ hận thù, hài hòa, độ lượng, thì người chết mới siêu thoát được. Ngôi mộ để đó, hay chuyển đi không phải vấn đề quan trọng, mà hai bên cần phải làm một số công việc cho người âm. Tốt nhất là nên làm lễ cầu siêu cho vong linh những người đã chết, hoặc ít ra thì nhờ nhà chùa trong làng tụng kinh để vong linh siêu thoát về với Phật.

Box 2: Bà Phạm Thị B., Chi hội trưởng chi hội phụ nữ thôn P. (Phú Lương, Hà Đông, Hà Nội) vẫn nhớ như in khoảnh khắc kinh hoàng diễn ra khi chị Nguyễn Thị H. ép hai con uống thuốc chuột, rồi chị cũng tự tử theo. Bà kể: “Hôm đó làng như có đại họa. Cả làng đứng về phía gia đình ông T., bố đẻ của H., trút giận lên gia đình ông N. Dù gia đình ông N. có vai vế, nhiều người làm cán bộ to, ở xã, ở trung ương, rồi lực lượng công an, chính quyền cũng có mặt, nhưng không thể làm gì được. Người ta đào tung cả nền nhà, chôn hai mẹ con xuống hố, đặt quan tài quay đầu về nhà bố mẹ chồng, rồi đổ mấy mét khối bê tông xuống. Nói thực với anh, lúc đó cả làng phẫn uất, tôi cũng cảm thấy phẫn nộ, nhưng ngẫm lại, việc gia đình H. và làng xóm bức xúc làm như thế là chưa phải. Cái gì cũng phải xét hai mặt. Cái H. là đứa hiền lành, ngoan ngoãn, nhưng cách chọn kết cục như thế là không phải. Trên đời này thiếu gì đàn ông ngoại tình, hắt hủi vợ con, nhưng chọn lối thoát bằng cách giết con, rồi tự tử là sai lầm hoàn toàn. Hồi nó tâm sự chuyện gia đình với tôi, tôi cũng khuyên giải nó đến nơi đến chốn. Đàn bà có chồng ngoại tình ai chẳng hận, nhưng nó có 2 đứa con đẹp đẽ như thế… Không có chồng thì thôi, cứ ở vậy làm ăn nuôi hai đứa con cũng đâu có gì là bi kịch. Ối người mong có con còn chẳng được. Thế mà nó lại làm điều dại dột. Trách nhà chồng nó mười, thì cũng trách nó không ít. Rồi hành động đào nền nhà, chôn con và cháu ngoại, đổ bê tông xuống mộ cũng là hành động không nên chút nào. Giờ hậu quả nhãn tiền. Người chết thì khốn khổ, chẳng được mồ yên mả đẹp, mà người sống thì mãi day dứt, hận thù”.

Phạm Dương Ngọc

(Bức tường xây kín, nơi có ngôi mộ bê tông chôn thiếu phụ trong vườn)

[HANNAHED ENGLISH CLUB] IELTS 8.0 VÀ MỘT GIẤC MƠ THÀNH SỰ THẬT

Chủ đề chinh phục AI-EO quả thật là vô cùng nóng hổi và chưa bao giờ có dấu hiệu hạ nhiệt các em nhỉ 🔥🔥🔥. Vậy thì hôm nay cũng cùng chị tham khảo "bí quyết" tự ôn luyện IELTS của bạn Tiểu Dương và quá trình bạn ấy đạt điểm 8.0 overall nhé. Bài dài nhưng bổ ích lắm cả nhà nhé 😃.

----
Dear các bạn,

Hôm nay mình mới đi nhận bảng điểm bên BC Hà Nội, mình thi ngày 27/10, điểm số overall của mình là 8.0 (L & R: 9.0, W: 6.5, S: 7.0). Đây là lần thứ 2 đi thi của mình, lần 1 là vào cuối năm 2014, mình được overall 7.5 (L: 7.5, R: 8.5, W: 6.5, S: 7.0), 4 năm sau đó không có nhiều cơ hội tiếp xúc thường xuyên với tiếng anh học thuật, và chỉ có 2 tháng rưỡi ôn full-time, đây thực sự là một giấc mơ mình chưa bao giờ dám nghĩ tới.

Mình viết bài này muốn chia sẻ kinh nghiệm với các bạn đang trong quá trình chinh chiến với IELTS.

Mình sẽ viết thật chi tiết trải nghiệm của mình từ lúc bắt đầu tìm hiểu IELTS. Trước hết mình xin giới thiệu qua về background của mình: mình là dân ngoại ngữ, nhưng là dân tiếng Trung. Trong suốt thời gian đi học đại học thì mình học chuyên ngành này và gần như không học gì tiếng Anh cả. Mình học tiếng Trung nhiều và bị ngấm đến nỗi mà mỗi lần mình xác định quay lại học tiếng Anh và ôn thi IELTS, hễ nói câu gì là mình sẽ dịch sang tiếng Trung ngay, 1 là vì mình bị quen, 2 là vì mình không có đủ từ vựng và ngữ pháp để dịch sang tiếng Anh. Đây là một trở ngại, nhưng có một điều không thể phủ nhận, đấy là việc đã học chuyên sâu một ngoại ngữ khiến mình có một cái nhìn bao quát hơn về việc học ngoại ngữ, mà lợi ích cụ thể của nó chính là khiến mình nhận ra giá trị của những chia sẻ của anh Bách ngay lần đầu mình đọc được trang của anh ấy, rằng đấy là cách học hiệu quả và phù hợp với mình mà mình nên theo, giữa một rừng rất rất rất nhiều lời khuyên và tài liệu chia sẻ khác nhau trên mạng.

Sau lần đầu thi IELTS, mình có một quãng thời gian ôn GMAT 7 tháng, ôn GMAT cho mình cơ hội ôn lại tiếng Anh nhưng chỉ có hai kỹ năng là Đọc và Viết thôi. Mà Viết của GMAT các bạn cũng biết là nó khá đơn giản về từ vựng và ngữ pháp, chứ không phức tạp như IELTS. Rồi mình có một quãng thời gian gần một năm làm việc biên dịch tài liệu phần mềm cho bên FPT, từ tiếng Anh sang tiếng Trung. Vì dịch như vậy nên những từ mình tích lũy được chủ yếu là về công nghệ thông tin, còn viết lách thì cũng không viết lách hay cũng không nghe nói gì cả. Thời gian từ sau ý đền lúc ôn lại lần 2, mình làm cho một công ty kiểm toán nhưng hầu như chỉ dùng tiếng Việt và Trung do mình làm cho mảng khách hàng Trung Quốc.

GIAI ĐOẠN I: ÔN LẠI TỪ ĐẦU:

Năm ý mình bỏ ra hơn 2 tháng để ôn lại cơ bản, mình ôn đầy đủ 4 phần này:

- Phát âm: mình học theo cuốn English pronunciation in use - Elementary (Jonathan Marks), vừa học mình vừa luyện tập bằng cách tra cách phát âm của các từ trong từ điển bỏ túi Anh-Anh của Oxford. Học cuốn này sẽ hơi nản vì nó đi vào giải thích chi tiết từng âm tiết một, nhưng sẽ đặc biệt hữu ích trong việc giúp phân biệt cách phát âm của một số âm tiết tương tự nhau. Các bạn chú ý cách họ ghi ký âm quốc tế cho một chữ nhé, đây là cách để phân biệt các âm tương đồng. Đây là cuốn sách phát âm, nhưng đồng thời là sách nghe cơ bản đầu tiên cho người học từ đầu tiếng anh.

- Sau đó mình chuyển sang luyện Nghe: mình dùng 2 cuốn là 1, Listen carefully (Jack C Richards), sau đó chuyển sang 2, Vocabulary for ielts (Pauline Cullen). Cuốn Vocabulary for IELTS tuy tên gọi là Từ vựng cho Ielts, nhưng mình chỉ dùng cuốn này cho việc luyện nghe thôi, tức là chỉ chọn bật các bài nghe của nó chứ không làm bài tập khác. Cuốn này đối với mình không có ích lắm về từ vựng vì bài tập về từ vựng của nó khá khó, nhưng phần nghe thực sự rất thú vị, sau khi học xong các bài nghe của cuốn này, mình chuyển sang nghe VOA tốc độ chậm -> BBC Learning English.

- Ngữ pháp: mình dùng cuốn English Grammar In Use (Raymond Murphy) – cuốn này trình độ Intermediate nên khá hợp với mình, về sau thì mình có tìm đọc thêm cuốn Advanced Grammar In Use (Martin Hewings), mình chủ yếu đọc cuốn này để tìm hiểu thêm một số nội dung mình muốn biết mà cuốn Intermediate ko đề cập tới thôi. Các bạn có thể chọn học cả 2 hoặc 1 trong 2, lý do là vì cuốn Advanced kia là nâng cao nên sẽ có nhiều nội dung ngữ pháp không thực sự cần thiết.

- Cuối cùng là Từ vựng: Sau khi học các kỹ năng này xong thì mình cũng có 1 lượng từ vựng kha khá, mình mới đi mua 2 quyển English Vocabulary in Use (1 cuốn Upper-Intermediate, với 1 cuốn Advanced vì nghĩ có khi sau này trình độ siêu lên rùi thì mình học đc :vvv) của Michael McCarthy và Felicity O’Dell. Chả hiểu sao hồi đấy mình ăn chơi thế, mua 2 cuốn ý đều là sách gốc, xong mang về làm được mấy bài cuốn Intermediate thì mình mới thấy Ôi sao nó vừa khó mà nó vừa chẳng hợp với cách học của mình, thế là nghĩ đến quyển này còn học chẳng xong, nên mình bỏ xó nốt quyển Advanced :vvv. Mình nhận ra là kể cả lúc mình học tiếng Trung, mình không có thói quen học từ vựng mà thông qua một cuốn sách chuyên cho từ vựng như thế, mình thích học một cách tự nhiên, kiểu đọc qua news hay qua các mẩu chuyện chẳng hạn. Thế là mình chuyển sang mày mò đọc trang BBC, luyện cho mình thói quen mỗi ngày đọc 1 bài ngắn ngắn dễ dễ thôi. Có từ nào mới lại tra. Cứ kiên trì như thế cho đến khi chuyển sang ôn thi IELTS lần 1.

Thời gian này mình vẫn đang đi làm ở Samsung Bắc Ninh, một ngày đi đi về về cũng mất nhiều thời gian nên mình cũng chỉ cố đc mỗi ngày học 1-2 tiếng, cuối tuần lại học bù. Sau khoảng 2 tháng rưỡi như thế thì mình xác định chuyển sang ôn luyện IELTS. Mình đăng ký học ở một trung tâm tiếng anh và cũng xin nghỉ hẳn làm để tập trung ôn trong 3 tháng thôi. Hôm ý đi thi đầu vào của trung tâm ý, buồn cười lắm, mình không nhớ được kết quả cụ thể của mình như thế nào, nhưng hôm ý mình cứ đòi bằng được là cho mình học luôn lớp Intensive – lớp dành cho người ở trình độ Advanced rồi, chứ mình không có đủ thời gian (và cũng không có đủ tiền) để mà học từ Introduction for IELTS xong lên Pre IELTS rồi mới đến Intensive của bên ấy. Chị nhân viên ở đấy hôm ý cứ một mực thuyết phục mình là “Em ơi, điểm em thấp quá, chị cho em vào học thì cô giáo cũng sẽ hỏi, rồi đầu ra không đảm bảo thì cũng ảnh hưởng uy tín của trung tâm”. Thế là mình cứ ỉ ôi, hết bảo em nghỉ ở nhà chỉ đi học thôi chị ạ, e không học vội vàng đâu, rồi lại bảo dù gì e cũng là dân Ngoại ngữ ý chị. Mãi rồi chị ý cũng thương tình nhận mình vào học, nghĩ mà mình cứ thấy áy náy, rồi cũng lấy đấy làm động lực học cho đàng hoàng, không phụ lòng tin của người khác :3

GIAI ĐOẠN II: ÔN VÀ THI IELTS:

Học ở trung tâm tất cả mất khoảng 2 tháng, và sau đấy mình cũng ngộ ra tại sao ngày ý chị nhân viên khuyên mình đừng cố :)))) Đi học mà mình cứ nơm nớp sợ cô giáo gọi trả lời câu hỏi, 1 là mình hiếm khi nghe hiểu cả ý cô nói, 2 là kỹ năng Speaking của mình cũng kém nốt, nghĩ ra ý để trả lời thì bù lại không biết diễn đạt thế nào theo tiếng Anh. Rồi các bài tập thực hành trên lớp với về nhà làm có 1 phần lấy từ sách Cam, mà với cái trình độ mình lúc ý thì... Mình bị bế tắc ngay cả với Nghe với Đọc. Không phải vì trung tâm không chất lượng, thật ra lứa học cùng lớp mình ra rồi đi thi cũng có các bạn được điểm rất cao, có cả 8.5 nữa, nên cũng chỉ là do mình thôi. Kiểu học toán học cơ bản còn chưa vững đã đòi ngồi học Toán cao cấp của Đại học ý :vvv

Thế là vừa học mình vừa mày mò, tìm cách để cải thiện từng kỹ năng, và may mắn search được một số bài, mà đặc biệt là bài của anh Bách, ngay khi đọc mình cảm thấy nó như cứu tinh của mình vì anh ấy cũng có nột xuất phát điểm rất thấp, cũng đi học trung tâm mà không được điểm cao. Thế là mình down hết mọi thứ anh ấy recommend cho cả 4 kỹ năng, và đây là lúc điểm của mình lên nhanh nhất, và lên khá ổn định trong gần 2 tháng trước ngày thi thật.

Mình sẽ viết lại từng kỹ năng và sách mình dùng ở đây, mình sẽ gộp chung kinh nghiệm của cả 2 lần thi nhé, những kinh nghiệm xương máu nhất mình sẽ nói riêng:

A. READING:

Mình tìm đọc và được biết một cuốn là IELTS Reading Test (Mc Carter & Ash - NXB Nhân Trí Việt). Cuốn này đơn giản hơn Cam, và nó cho mình nhận ra cách tiếp cận hợp lý đối với một bài Reading là như thế nào. Lúc ban đầu làm cuốn này mình không giới hạn thời gian đâu, mình làm cẩn thận và cố gắng hết sức có thể. Thời gian đầu mình cứ từ nào mới lại tra, thế là cả một bài đọc bao nhiêu là note, bộ nhớ cũng không ghi nhận được hết từng ý đâu, rồi cũng chẳng vận dụng được tips nào trên lớp cô giảng, vì thực ra mình nghe cô giảng chữ được chữ mất ý. Thế là mình cứ hoảng loạn với Reading. Về sau này mình tìm hiểu nhiều hơn và hình thành 1 phương pháp đọc phù hợp cho bản thân, cứ vận dụng dần và thấy điểm số lên hẳn.

Phương pháp này cụ thể là: khi bắt tay vào một bài, mình sẽ đọc qua một lượt câu hỏi và đáp án trước, gạch chân ý chính của câu hỏi và đáp án, sau đấy mình mới chuyển sang đọc bài khóa. Đọc bài khóa thì đọc đến hết một khổ mình lại giở phần câu hỏi xem có thể trả lời những câu hỏi nào tương ứng với khổ ý. Mình không có thói quen đọc lướt xong tìm chỗ nào có thông tin thì trả lời đâu, mà mình sẽ cố đọc cẩn thận để hiểu đoạn ý nó nói cái gì. Ngoài ra mình cũng ghi vắn tắt ý chính của một khổ sang bên cạnh, để sau này có câu nào khó quá chưa trả lời được, lúc sau quay lại mình sẽ biết nó ở khổ nào để tìm.

Mình cũng thay đổi cả cách đọc hiểu bài khóa nữa: trong lúc đọc thì mình cũng không đọc theo kiểu từ nào cũng phải tra để biết nữa, mà mình học cách đoán. Trừ khi từ nào mình cảm thấy không hiểu nó thì mình hoàn toàn không hiểu được ý cả đoạn, hoặc từ nào mình thấy xuất hiện khá nhiều mà mình vẫn không nắm được nghĩa của nó thì mình mới tra, và sau đấy học thuộc. Từ khi đó mình áp dụng cách đọc này cho việc đọc BBC hàng ngày của mình luôn, và giữ liên tục cho đến khi mình đi thi.

Sau khi làm hết các đề trong cuốn IELTS Reading Test kia thì mình chuyển sang làm cuốn IELTS Reading Actual Tests 2007 – 2011 (cuốn này của NXB Nhân trí Việt, hồi thi lần 1 mình cũng chưa biết đến mấy cuốn Actual mà chia theo vol của các bạn Trung Quốc), và bộ Cam từ 5 – 9. Lúc này mình luyện timing như khi đi thi thật, làm xong một bài là review cẩn thận, xem câu nào sai để rút kinh nghiệm.

Các bạn cũng chú ý học từ mới thông qua việc làm test luôn nhé. Khi làm test thì mình cũng áp dụng như khi mình đọc news vậy: với từ nào thuộc dạng cần tra (cần tra là thế nào thì mình đã nói ở trên nhé) mình sẽ tick một cái cạnh nó (cho nhanh để ko ảnh hưởng tới thời gian làm test), với các đoạn đọc mình thấy hơi mơ hồ thì mình sẽ đánh một cái gạch dọc ngắn ngắn đầu đoạn ý, để sau đấy khi làm test và check đáp án xong, việc đầu tiên mình làm là tra từ điển các từ này và đọc lại các đoạn này, đảm bảo là mình đã hiểu rồi thì mình mới tiến hành ngồi nghiên cứu phân tích các câu sai.

Từ đây mình xây dựng một quy trình chuẩn của mình lúc học và cả lúc đi thi là: Trước khi bắt tay vào làm mình sẽ viết một dãy số nhỏ nhỏ để theo dõi timing. Cụ thể là: vì thời gian cho cả test là 60’, mình sẽ tính trung bình mỗi bài là làm trong 20’ (mình biết nhiều bạn sẽ tính số lẻ như là 16 – 17’ cho 1 passage, vì còn thời gian transfer cũng phải mất tầm 4 - 5’, nhưng tính thế này mình khó theo dõi nên mình sẽ tính tròn 20’ và đảm bảo mình luôn kết thúc trước tầm 4 - 5’ cho mỗi passage), nếu mình bắt đầu làm test từ 12h10’, mình sẽ ghi 1 dãy số là 30 – 50 – 10 để theo dõi thời gian mình làm cho passage. Mình làm theo thứ tự passage 1-2-3 vì như vậy sẽ không mất thời gian chọn. Gặp passage dễ hiểu thì không sao, còn với passage khó, mình sẽ cố gắng đọc và hiểu được tối đa, trả lời được tối đa trong lần đầu đọc và next ngay sang 2 passage còn lại, mục tiêu là tăng tốc độ của 2 cái passage còn lại này để đảm bảo còn nhiều thời gian quay lại nghiên cứu cho cái passage khó kia. Mình không dành quá nhiều thời gian đi trả lời 1 câu hỏi vì mình thấy nếu nó thực sự khó như vậy thì tốt nhất là để nó ở lại, có một cái hiểu chung chung về nó là được rồi, nên next ngay sang những phần khác có thể trả lời được để đảm bảo là mình ghi được điểm đã. Ngay sau đó, mình sẽ transfer đáp án và check lại việc transfer này trước khi quay lại xử lý những câu chưa trả lời được/ chưa chắc chắn, để đảm bảo là mình ăn điểm những câu mình chắc chắn đã. Mình chọn đáp áp trên tờ đề cho cả test, và cuối cùng mới transfer chứ mình không có thói quen làm đến đâu transfer đến đấy. Chú ý là trong lúc transfer các bạn phải nhìn rất cẩn thận, vì có lúc tự làm test ở nhà, mình đã chọn A và transfer thành B. Ngoài ra sau khi transfer xong các bạn cần đọc qua lại các ý mình đã chọn, đọc thật nhanh các câu hỏi và các đáp án đã chọn để đảm bảo mình tick đúng trên tờ đề. Hôm đi thi thật khi mình check lại mình có phát hiện 1 câu Reading về T, F, NG mà câu statement của người ta là “Anh A đánh giá cao sự đóng góp của cái B”, nhưng lúc làm bài mình đã đọc vội và đọc thành Anh A ko đánh giá cao sự đóng góp của cái B, rất may mình đã phát hiện ra vào phút cuối và sửa lại. Sau khi xong cái bước này, mình sẽ quay lại chiến mấy câu chưa trả lời được/chưa chắc chắn kia, lúc này tâm lý thoải mái hơn hẳn lúc đầu, vì mình đã có chắc chắn một số điểm nhất định cho những phần mình đã làm, nên đầu óc cảm thấy cũng rõ ràng hơn ý.

Đi thi lần 1 thì Reading mình được 8.5. Thời gian 1 tháng trước khi thi lần 1 thì ngày nào mình cũng làm một đề Cam, hôm nào không làm được thì mình lại in news ở BBC ra đọc bù. Hôm nào làm Cam thì thôi, mình không in thêm news nữa, để cho đầu óc nghỉ ngơi. Khoảng 10 ngày trước khi đi thi thật thì test Cam của mình phong độ rất ổn định: cứ 8.0 – 8.5, ko có 7.5 và cũng không bao giờ lên được 9.0 :3

Đi thi lần 2 thì mình luyện hàng ngày cũng như thế, nhưng thay vì đọc BBC, mình chuyển sang đọc Scientific American (SA), mình biết đến trang này từ lúc mình ôn GMAT. Một bài họ viết thường khá dài nhưng đọc những chủ đề như môi trường hay giáo dục… thì cũng không quá khó đâu. Một ngày mình đọc trung bình độ hai bài thôi, vì như vậy cũng đủ dài 3 – 4 trang Word rồi. Thời gian đầu thì cũng tầm 3 ngày làm một đề Reading thôi, sau đấy còn một tháng thì mình làm hàng ngày luôn, và cũng dừng đọc SA từ lúc đấy. Thi lần 2 thì mình có thêm quyển 10 – 13 của Cam để làm nữa, cộng thêm 2 quyển Cam 2 với Cam 4 (vì chỉ làm Cam 10 đến 13 thì mình không đủ đề Cam để làm liên tục đến ngày thi, nên mình lấy 2 cuốn này ra làm nữa, dù nó cũng khá cũ rồi), ngoài ra mình có làm thêm 10 đề trong sách Simulation Test và một bộ 9 đề của Hội Đồng Anh. Cái bộ này hình như ngày xưa lúc đăng ký thi lần 1 ở BC mình có được tặng rùi mà mình ko nhớ hay sao ấy, lần rùi thi là mình đi xin lại. Simulation thì đỡ, chứ test của Hội đồng Anh thì đề nào cũng khó cả, các bạn làm thì cứ xác định điểm down 1.0 hay thậm chí với đề khó là 1.5 là rất bình thường, ko phải hoang mang nhé. 10 ngày cuối điểm làm test của mình cũng khá ổn định, mình có 5 bài được 9.0, còn lại là 8.0 với 8.5, có 1 bài down thẳng xuống 7.5 là 1 test trong Cam 12.

Nói thật là lần thi 1 ra khỏi phòng thi mình tự tin lắm, kiểu mình ko nghĩ mình được 8.5 đâu, nhưng cảm giác chung trong suốt 60’ làm bài là mình không gặp bài đọc hay câu hỏi nào để mình cảm giác hoang mang không hiểu cả. Đến thi lần 2, bài đọc đầu tiên mình bị shock vì nó nhiều thông tin quá, xong mình cũng tự trấn an bản thân và cố gắng thực hiện như quy trình mình vẫn làm ở nhà. Khi ra khỏi phòng thi mình chỉ còn bị ám ảnh bởi một câu mà mình không chắc mình làm đúng không. Nhưng rất may là lần này thậm chí điểm còn cao hơn lần trước, nên mình mong các bạn cũng hãy thật bình tĩnh và lạc quan khi đi thi, đừng tự đánh giá performance của mình vội vàng mà lại lo lắng nhé.

Đối với Reading mình có 1 số chú ý thế này:

1. Các bạn chú ý đọc kỹ đề bài câu hỏi là T, F, NG hay N, Y, NG nhé, họ yêu cầu là True thì nhớ là đừng nhầm sang đánh là Yes, kiểu như vậy.

2. Khi nhận được câu hỏi về điền từ, thì gạch chân ngay, và ghi luôn bằng số to đùng bên cạnh số lượng từ tối đa họ cho phép ghi vào, đừng để cái lỗi như họ cho ghi tối đa một chữ, mình ghi hai chữ mà bị trừ điểm đáng tiếc nhé.

3. Về khó khăn khi luyện dạng T, F, NG hay N, Y, NG. Cái này thì chỉ có một cách là các bạn luyện Cam thật nhiều và nghiên cứu thật kỹ hướng lựa chọn của Cam. Hồi thi lần 1 thì mình ko gặp nhiều khó khăn lắm với dạng này vì suy nghĩ của mình lúc ý cũng đơn giản, nhưng lần này mình thi lại là sau khi mình ôn GMAT. Suy luận của GMAT rất đa dạng, và đối với GMAT thì có rất nhiều nguyên nhân có thể xảy ra cho cùng một kết quả.. chẳng hạn, nên cái đợt vừa rồi lúc mới ôn lại Reading, mình thực sự cũng đã bị ảnh hưởng bởi cách suy luận của GMAT 1 thời gian, mình suy nghĩ sâu xa cho một cái statement của họ ý, đâm ra thấy nhiều cái nên để là NG chứ không thể là T hay F tuyệt đối được. Nhưng thật ra IELTS ko đánh đố kiểu như vậy. Chủ yếu là họ sẽ không suy diễn xa xôi so với những thông tin được cung cấp trong bài.

4. Câu hỏi về Heading matching: cái bài tập này cũng phải luyện từ việc làm Cam nhiều và để ý cách chọn của Cam. Ví dụ như với 1 khổ, bạn thấy có đến 2 cái heading đều phù hợp cho cái nội dung của khổ ý, thì Cam sẽ có xu hướng là chọn cái heading mà nó bao quát hơn.

5. Trong quá trình làm, đối với bài có matching tên người/ thời gian, mình sẽ dùng bút chì khoanh tròn tên người/thời gian cần tìm ấy khi mình đọc bài khóa. Cái này tiện một chỗ là mình dễ check lại những câu hỏi ấy khi mình đã transfer xong ý. Vì các bạn cũng biết là trong một passage thì có rất rất nhiều những thông tin riêng thế này, để miss mất xong đi tìm lại rất mệt.

6. Đối với bài yêu cầu điền từ, mình sẽ dùng bút chì khoanh vuông từ cần điền, ghi nhỏ số thứ tự câu hỏi bên cạnh cái chữ được khoanh vuông ý để sau này transfer câu trả lời cho dễ.

B. LISTENING:

Listening thì mình rút ra ,một bài học kinh nghiệm xương máu từ hồi mình thi lần 1. Cũng như Reading, hồi mới bắt tay làm Cam mình nghe Listening ù ù cạc cạc. Mình chỉ làm cùng lắm được mấy câu Section 1 là hết vị, vì mình có nghe được gì nữa đâu. Đến khi mình đọc được bài anh Bách chia sẻ về việc chép chính tả, lúc ý mình cứ nghĩ sao lại có cái cách học vất vả thế, mà giờ thì mình thi đến nơi rồi, đổi lại phương pháp rồi chẳng may không thay đổi được gì thì lại cũng mất công. Mà mấy năm mình học tiếng Trung, vì mình học kiểu mưa dầm thấm lâu nên mình không học nghe kiểu ý bao giờ. Thế là dù biết phương pháp ý từ trước khi thi thật gần 2 tháng, mình cũng cứ theo cách học của mình, cứ nghe full test nhưng điểm chẳng thấy lên gì. Đến lúc còn cách ngày thi thật một tháng thôi, mình thực sự tuyệt vọng vì mình nghĩ mình sẽ đi thi và nhận 1 con 3.0 hay 4.0 nào đấy cho kỹ năng này.

Lúc ý mình quay sang áp dụng cách học của anh Bách vì nghĩ mình không còn gì để mất. Mấy ngày đầu học bằng cách nghe CNN Student News và chép theo, nói thật mình nản kinh khủng, một câu ngắn mình tua đi tua lại ko biết bao nhiêu lần. Nhưng rồi mình cứ theo, đến khi tròn một tuần mình quay lại làm Cam và mình thấy tai mình nghe rõ hơn hẳn. Thế là mình tìm hiểu thêm và thấy ngoài chép CNN, mình có thể chép từ chính Cam. Mình chọn Cam 5 – 9 để luyện đề vì thấy mọi người chia sẻ 5 cuốn này là sát nhất thi thật lúc ý, nên mình dùng Cam 1 – 4 để nghe chép chính tả. Ngày nào cũng nghe chép như thế, ít cũng 1 -2 section, không thì cũng chép full test, thế là tròn 3 tuần từ ngày mình áp dụng, điểm của mình lên RẤT NHANH và RẤT ỔN ĐỊNH. Một tuần còn lại trước khi thi thật, điểm của mình cứ đều đều là 7.0 – 7.5.

Vì vậy mình đặc biệt khuyến khích các bạn nếu các bạn đã có một lượng từ vựng kha khá rồi, mà nghe vẫn bị kẹt lại ở một band tương đối thấp thì các bạn hãy áp dụng phương pháp này NGAY. Nó luyện cho tai mình tập trung khi nghe cũng như luyện cho tay mình quen với việc take note bất kỳ thông tin gì tai mình nghe được. Các bạn hãy theo đuổi liên tục trong 1 tuần – 10 ngày và chứng kiến sự khác biệt (nghe cứ như quảng cáo kêu gọi dùng thử dầu gội đầu ý nhỉ :)))).

Lúc chép để cho nhanh thì các bạn ko cần vở sạch chữ đẹp đâu, lúc take note trong quá trình làm test thì mới cần viết rõ ràng để quay lại có thể đọc được. Ngoài ra mình cũng hay viết tắt cho nhanh, làm test lúc take note mình cũng viết tắt một số từ hay dùng, ví dụ "The number of people who..." thì mình sẽ chép/ take note là "No of pp" kiểu vậy. Khi bắt tay vào chép thì mình sẽ thường nghe hết cả câu/ít nhất trọn vẹn 1 ý của câu nếu câu ý dài để hiểu rõ ý của câu ý đã, sau đấy mình sẽ tua lại lần nữa để đảm bảo mình nghe đc từng chữ trong câu và lúc này thì mình sẽ chép.

Cứ hết một section là mình xem transcript luôn, check ngay những chỗ mình chưa nghe rõ, kết hợp bật lại chỗ ý luôn nếu cần, đánh dấu từ mới, cách diễn đạt lạ. Sau khi hết bốn cái section như thế thì mình tra các từ mình đã đánh dấu kia và bật lại full test vừa nghe vừa xem transcript.

Từ đây mình xây dựng 1 quy trình chuẩn của mình lúc học và cả lúc đi thi là: Khi băng đang ở đoạn giới thiệu section 1 (bao gồm cả ví dụ), mình sẽ đọc section ấy thật nhanh, gạch chân hết những từ cần chú ý, sau đó lướt ngay qua xem section 4 nó là cái gì, mình chỉ xem thôi chứ mình không kịp gạch chân cho section 4 đâu. Rồi phải quay lại ngay section 1 để xem lại nãy mình gạch chân được những gì rồi và bắt đầu nghe. Ở đoạn nghỉ mà băng nói để đến check lại đáp án, mình sẽ đọc ngay section sau và gạch chân luôn chứ không check lại đáp án (Vì mình còn 10 phút cuối để kiểm tra và transfer), và nếu kịp lại xem tiếp section sau nữa. Cứ tương tự như thế. Cái này mình nghĩ là mỗi người áp dụng linh hoạt thôi, có người thì sẽ xem section 1 và section 4 trước hết, có người thì sẽ xem section 1 với section 2 hoặc section 1 với section 3.

Nhưng dù làm thế nào, mình cũng sẽ số gắng đảm bảo là khi băng chuẩn bị phát đến section mình cần điền, thì mình đã ở trạng thái ko chỉ là đã đọc qua lần 1 và đã gạch chân, mà còn đọc qua lại được lần 2 để bản thân trong tư thế sẵn sàng cho chính section đấy.

Đối với Listening mình có 1 số chú ý thế này:

1. Với dạng multiple choices, dạng match với một cái bảng (ví dụ trong bảng là May, May not, Will not, còn ở dưới là cho danh sách các hoạt động mà người A sẽ trả lời là có tham gia hay không ấy), các bạn hãy cố gắng NOTE TẤT CẢ thông tin nghe được, vì đề thường đánh lừa, dạng cho ý A, B sau đấy lại nói C mới là nguyên nhân chính. Cái này rất quan trọng vì khi đi thi gặp các dạng này, mình không chỉ cần xác định được cái mình chọn là đúng, mà mình còn cần phải đảm bảo được những cái mình đã loại là đáp án sai. Vì nhiều khi các bạn nghe thoáng qua được một đáp án nào đó và các bạn chọn luôn, sau đó bỏ qua không take note gì thêm nữa, thì các bạn sẽ bị miss cái phần hội thoại đề cập đến tại sao các đáp án còn lại lại sai, dẫn đến lúc transfer lại, dưới áp lực của phòng thi, các bạn có thể sẽ hoang mang lo lắng, ko biết có phải cái phần mình nghe đc đấy là mình nghe đúng hay mình bị lừa lúc nào mà ko biết.

2. Khi làm bài hội thoại 2 người, việc đầu tiên là các bạn nhớ xác định tên của 2 người nói nhé, người nữ tên gì, người nam tên gì, kiểu như vậy. Mình nhớ có một lần làm test thử, mình quen kiểu đọc tên là đoán được nam hay nữ rồi ý, nên lần ý mình cũng chẳng để ý lúc họ gọi nhau thì người nào tên gì, đến lúc làm mấy câu mà hỏi cụ thể người A nghĩ thế nào, người B cảm nhận ra sao thì mình bị loạn vì lần ý tên 2 người ý mình ko đoán được ai là nam ai là nữ, mà xong đáp án thì sẽ thường ghi đủ suy nghĩ của cả 2 người ấy.

3. Với bài điền từ, các bạn cũng chú ý như với bài đọc, đầu tiên là gạch chân sau đó có thể ghi số to đùng số lượng từ giới hạn họ cho điền nhé.

4. Điều thứ hai là, khi điền danh từ, nếu kịp thời gian thì với những chỗ các bạn biết là sẽ điền danh từ thì các bạn đánh một dấu tick chẳng hạn, để khi bài gần nói đến đấy, thì mình có một cái dấu để nhắc mình nghe chú ý nó là số ít hay nhiều để điền nhé.

Lần 1 mình thi thì ra khỏi phòng thi mình thấy cũng ổn. Vì mình học theo phương pháp của anh Bách cũng muộn nên được 7.5 với mình là quá tốt rồi. Mình cũng không kỳ vọng gì hơn. Lần ý mình dùng chỉ có một cuốn IELTS Listening Actual Tests 2008 – 2013 với Cam 5 – 9 thôi.

Đến lần thứ 2 thì mình rút ra kinh nghiệm là Listening là cái hoàn toàn có thể tăng điểm được hơn nữa, thế là mình quyết tâm học nghiêm chỉnh hơn cho kỹ năng này. Bắt đầu từ cuối tháng 4, tức là khoảng 4 tháng trước khi mình nghỉ làm để ôn full-time, mình tranh thủ thời gian rảnh để nghe khi có thể. Mấy ngày đầu mới quay lại nghe thế này mình nghe thử Cam cũng ù ù cạc cạc chứ không nghe được ngay đâu. Thế là mình cứ bật CNN Student News lên nghe với chép coi như làm quen lại đã. Công việc của mình đi công tác thường xuyên và cũng khá bận nên ko luyện được nhiều. Gần 4 tháng như thế mà mình chỉ nghe được độ 30 ngày, rất là rải rác, có đợt đi công tác kéo dài 3 tuần liên tục thì mình không nghe được lúc nào. Ngày nào nghe được thì sẽ nghe và chép cho 1 - 2 bài CNN. Sau thời gian này thì mình nghỉ hẳn chỗ làm cũ và cũng dừng nghe CNN luôn, mình quay sang tập trung làm đề và cũng chép. Lần này mình dùng các sách (mình sắp xếp theo thứ tự thời gian mình dùng nhé):

- Bộ 9 đề BC
- Simulation Test
- Plus 1, 2, 3
- IELTS Practice Tests – Peter May
- IELTS Trainer
- Cam 10 – 13

Trong hai tháng rưỡi ôn thi lại lần 2, mình làm đều đặn cứ 4-5 ngày liên tục mỗi ngày mình đều nghe 1 đề, nghe xong thì lại chép. Sau đấy cách ra 1 ngày cho tai được nghỉ ngơi. Mình nghe chép chăm chỉ đến hết bộ 9 đề BC thôi. Các đề về sau mình vẫn nghe lại full nhưng mình chép kiểu take note thay vì chép full vì chép full từng câu cũng mất rất nhiều thời gian ấy. Trong quá trình luyện thì mình không chỉnh tốc độ như các bạn khác đâu, vì bản thân mình thấy tốc độ của các đề này đều khá nhanh rồi, chỉ có vài bài Cam là hơi chậm một tí thôi.

Hôm ý đi thi lần 2 thì mình chỉ ấn tượng sâu sắc một điều, là tai nghe rõ mồn một ấy :vvv Lần thi đầu mình thi lâu rồi nên ko còn nhớ những chi tiết ý nữa. Nhưng thực sự là âm thanh tốt lắm, nghe còn rõ hơn ở nhà mình bật Cam nghe, dù các bạn cũng thấy âm thanh của Cam (dù là bộ down chứ ko phải mua đĩa) cũng đã khá rõ. Vì nghe rõ nên mình không gặp vấn đề trong việc bắt các đuôi số nhiều. Tốc độ thì cũng hơi nhanh, nhưng cũng chỉ bằng một số bài nhanh trong mấy quyển Cam là cùng. Chưa thấm vào đâu so với mấy đề cuối của bộ BC đâu, bắn nhanh như cái máy =))))

Đấy là tất cả những gì mình dùng khi mình ôn Listening. Mình không có đủ thời gian nên cũng ko nghe bất kỳ kênh tiếng anh nào khác. Không film ảnh, không ca nhạc, cũng không nghe bất kỳ cái gì khác bằng tiếng Anh. Mỗi ngày một đề, nghe và chép rồi lại nghe lại từ đầu với lại tra từ, với mình cũng hết gần 4 tiếng rồi, nên thời gian còn lại mình phải phân bổ cho các kỹ năng khác. Nên nếu các bạn cũng sát ngày thi rồi, thì các bạn cứ stick vào các đề thôi cũng ko sao cả.

C. SPEAKING:

Speaking thì mình hầu hết là luyện một mình. Hồi thi lần 1 thì anh Bách chưa xuất bản bộ sách Nói, nên mình dùng theo các đầu sách anh ấy recommend, ngoài ra mình có ra hiệu sách và tìm đọc thấy một cuốn hay hay phù hợp với trình độ nên mình mua thêm. Cụ thể là:

- Cho từ vựng và chủ đề có thể gặp của Part 2: IELTS Speaking (Mat Clark).
- Cho cấu trúc trả lời và Grammar: 31 High-scoring Formulas.
- Cho ý tưởng để trả lời: Intensive IELTS Speaking (IELTS Resarch Institue-NXB Nhân Trí Việt).

Mình tập trung chủ yếu là Part 2 thôi. Part 1 thường hỏi đơn giản, còn Part 3 thì cũng na ná với câu hỏi của Writing. Part 1 với Part 3 mình đọc hết trong sách Intensive IELTS Speaking, học mấy từ vựng hay hay ở trong đó, cộng thêm ghi nhớ các ý tưởng cho những câu hỏi khó. Đối với Part 2 thì mình làm 4 việc:
1. Chọn các chủ đề dựa trên danh sách liệt kê trong sách của Mat. Part 2 trong sách Mat thì chia ra độ 7-8 chủ đề gì đấy, mỗi chủ đề lại có độ chục đề, thì mình sẽ nhóm các đề mình thấy giông giống nhau lại làm

1. Khi các bạn đọc cuốn này, tác giả cũng sẽ đưa ra những gợi ý cụ thể và bổ ích cho từng đề. Kiểu như đề này thì nên nói về cái gì cho dễ nói, ...
2. Dựa trên danh sách các đề này mình đi sẽ xây dựng 1 bài nói cho nó. Xây dựng 1 bài nói thì bao gồm:
a. Ý tưởng: cái này dựa trên hướng dẫn của Mat, hoặc như bản thân mình thì mình sẽ lấy từ chính trải nghiệm của bản thân, miễn là đảm bảo nó hợp lý chứ không khó quá, ngoài ra thì các bạn có thể lấy trong sách Intensive ở trên, hoặc cuối cùng, nếu vẫn không tìm được ý tưởng, thì google thôi, xem cái nào gần gũi với bản thân mình thì dùng.
b. Từ vựng: Từ vựng thì mình dùng một ít theo sách của Mat. Ngoài ra trong sách này có nhiều idiom, nhưng bản thân mình thì không thể học nổi theo idiom nên mình bỏ qua, chỉ lấy những từ đơn giản dễ học thôi, với dùng các từ mình học được trong quá trình ôn luyện 3 kỹ năng còn lại, đặc biệt là Writing ấy.
c. Ngữ pháp: Các bạn tìm đọc cuốn 31 High-scoring để có 1 cái nhìn khái quát về cách ăn điểm ngữ pháp cho 1 bài nói. Cách họ lồng ghép rất tự nhiên, chứ không phải gượng ép đâu. Các bạn đọc vài bài của sách sẽ thấy ý tưởng của nó khá là thống nhất và dễ hiểu.
Ví dụ: Giới thiệu về một địa điểm thì đầu tiên nên nói tôi đến đó lần đầu khi nào -> quá khứ đơn. Tính đến giờ tôi đến đó bao nhiêu lần -> hiện tại hoàn thành, Sau này tôi có định quay lại đó không -> dùng “If”... kiểu như vậy. Hồi ý mình luyện một vài lần theo họ và áp dụng chung cách phát triển này cho tất cả các bài nói của mình luôn.
3. Sau khi xây dựng xong 1 bài nói theo cách này thì mình chuyển sang tự nói lại tất cả các đề. Đầu tiên mình tự nói 1-2 lần mà không giới hạn thời gian cho nhớ đã, sau đó mình bấm giờ cho từng đề. Bấm đủ 2 phút hoặc cùng lắm 2 phút 10 giây thôi, bài nào nói ngắn quá thì bổ sung thêm nội dung, dài quá thì mình lựa lại các ý. Ban đầu thì mình cũng record để xem mình nói nhanh hay chậm, với vấp váp thế nào, nhưng về sau không còn thời gian nữa, mình xác định là mình chỉ bấm giờ thôi, còn trong lúc nói mình sẽ cố gắng ý thức tốc độ của mình, có chỗ nào vấp váp không nhớ được hay dùng sai từ/ ý thì mình pause cái timer lại, sửa xong thì mình cho nó chạy tiếp.
4. Cuối cùng là việc tìm người luyện cùng. Mình tham gia club này, lên bờ Hồ săn Tây này :vvv… tìm đủ mọi cách để tìm người nước ngoài luyện phản xạ cùng với mình.

Hồi mình thi lần 1 thì trước thi ba tuần mình có lên bờ Hồ thật, mình lượn cả một ngày trên ý mà không tìm được ai, hầu hết họ sang là để du lịch nên không nhận luyện cùng mình được. Thế là mình từ bỏ, mình xác định ôn một mình, thế nhưng may mắn là một tuần sau đấy lúc mình lang thang trong sân trường đại học Ngoại ngữ của mình thì gặp hai bạn Pháp và mình chủ động lại gần đề xuất luôn, thì có 1 bạn rất nhiệt tình giúp đỡ. Vậy là trong hai tuần còn lại này, tối nào mình cũng hẹn bạn ý ở khoa Pháp luyện với mình 1-2 tiếng thôi. Luyện thì chủ yếu là mình nhờ bạn ý review nội dung Part 2 cho 1 số đề mình còn không tự tin, với nhờ bạn ý mock test 2-3 bài cho mình. Bạn ý tiếng anh không được như người bản xứ nhưng vẫn khá là dễ nghe, và quan trọng là có người để mình luyện phản xạ ấy. Nói chung có bạn ấy thì thi lần đầu cũng tự tin hơn.

Thi lần 1 thì giám khảo của mình cũng khá dễ chịu, lúc vào phòng thi bác ấy hỏi thăm mình 1 lúc, bảo mày có lo lắng không, trước mày học gì thế bla bla. Nhưng đến khi bước vào tính giờ thì ôi thôi, bác ý đẩy tốc độ kinh khủng. Mình ở nhà luyện với bạn kia có lúc mình còn ậm ậm ừ ừ suy nghĩ, nhưng khi đi thi thật, tốc độ bác ý đọc một câu hỏi rất nhanh, khiến mình bị cuốn theo, bác ý không ngắt lời nhưng mình cứ nói dứt là bác ấy bắn câu sau ngay, chứ không có thời gian để mình ậm ừ nữa. Ra khỏi phòng thi mà mình bất ngờ, không nghĩ là khi bị đẩy vào hoàn cảnh ý thì phản xạ của mình có thể nhanh được như vậy. Nên các bạn nếu đã luyện cẩn thận thì cứ yên tâm là dưới áp lực của kỳ thi và giám khảo, các bạn hoàn toàn có thể làm tốt hơn bình thường.

Lần thi thứ 2 thì mình cũng áp dụng như lần 1. Nhưng lần 2 mình có tham gia group và do đó đọc được nhiều đề các bạn report. Đọc xong mình cũng hơi hoang mang vì lần 1 đi thi đề mình chuẩn bị nó khá là basic ấy, không có mấy đề kiểu một loại túi hay 1 diễn viên hài gì gì đó đâu. Thế là mình dùng thêm cuốn của anh Bách nữa thôi, để cập nhập đề thi và học thêm từ, với lại mình tham khảo bộ dự đoán đề cho đợt mình thi nữa. Mình cố gắng giảm tải cho bản thân tối đa bằng cách đề nào link được với nhau là mình dùng chung luôn, không chuẩn bị quá nhiều dễ bị loạn. Ví dụ như đề về một chương trình TV, một vấn đề môi trường với một trang web bạn hay lên thì mình chuẩn bị chung một đề luôn, không tách ra làm ba đề riêng. Vì các bạn cũng biết luyện đề theo Mat đã là 1 số đề rất lớn, lại cộng thêm đề trong sách anh Bách với đề của bộ dự đoán nữa.

Lần thi này mình không tìm được bạn để luyện cùng nữa. Mình có tham gia 1 club nhưng không tìm được người phù hợp về thời gian ôn luyện nên mình quyết định tự ôn nốt. Part 1 với 3 vẫn chỉ học lại trong sách Intensive, Part 2 tự bấm giờ cho tất cả các đề, sau đó sát thi mình làm duy nhất 1 cái mock test thôi.

Thi lần 2 thì giám khảo của mình không thăm hỏi như giám khảo lần 1, vào cái quất luôn nên mình cũng hơi choáng, thi xong cũng không tươi cười động viên gì. Bù lại thì bác ấy không đẩy tốc độ kinh khủng như bác lần 1. Lúc về cứ lo lo, nghĩ là bác giám khảo không niềm nở lắm, mình thì cố gắng lắm rồi nhưng đề lần 2 này không thú vị như lần 1, nên không có nhiều từ specific word để dùng lắm. Nhưng rất may mắn là điểm số vẫn duy trì được như vậy. Nên mình rút kinh nghiệm là thái độ của các bác đối với mình không nói lên điều gì đâu, quan trọng là mình cứ tự tin thể hiện những cái mình có thôi.

Đối với Speaking mình có 1 số chú ý thế này:

1. Kỹ năng này thì cần nhất là tự nhiên, các bạn nên luyện tập trước vài lần để tập phản xạ khi nghe câu hỏi, suy nghĩ thật nhanh, trong trường hợp chưa nghĩ ra thì cũng nên nói "Let me see,..." để câu giờ :D
2. Chú ý dùng specific word nhé, và tránh lặp từ, các bạn cố gắng chuẩn bị nhiều ý tưởng để trả lời, như vậy cũng sẽ dùng được nhiều ngữ pháp hơn.
3. Part 2 thì nói những gì mình thích, thuộc về trải nghiệm của mình, sẽ dễ nhớ hơn. Chỉ nên tham khảo ý tưởng trong sách hoặc trên mạng khi các bạn không có ý tưởng gì với chủ đề đó hoặc các bạn thấy ý tưởng của mình không triển khai được thôi (nó khó quá, không có nhiều nội dung để support ...). Trong trường hợp các bạn lấy ý tưởng của người khác thì cũng nên chọn những cái gần gũi với chính các bạn.
4. Cuối cùng là trong quá trình các bạn học kỹ năng khác, các bạn nên chú ý rèn phát âm song song. Thật ra mình luyện nói rất ít, như các bạn cũng thấy. Nhưng bù lại mỗi khi học nghe/ viết/ đọc mà có từ nào hay hay hoặc học rồi mà mình không chắc cách phát âm là mình sẽ tra ngay. Dù luyện ít nhưng mình luôn cố gắng đảm bảo là những từ có thể nói được thì mình sẽ không phát âm sai hoặc không dùng sai.

D. WRITING:

Kỹ năng này mình cũng tự cày nốt, không đi học thêm và cũng không có ai để sửa bài cả. Writing thì mình xác định ngay từ đầu là chỉ có cách đi học bài mẫu và gom góp lại để sử dụng, chứ mình không tự viết được vì mình không có đủ lượng từ vựng cho kỹ năng này.

Lần đầu mình thi thì anh Bách chưa ra bộ sách Viết, nên mình dùng trong các tài liệu này thôi, cũng là của anh Bách giới thiệu cả:

Cho Task 1:
- Academic Writing Practice For IELTS (Sam Mc Carter)
- Tổng hợp Task 1-Simon.

Cho Task 2:
- High-scoring IELTS Writing
- Tổng hợp Task 2-Simon (lúc này mới có 20 bài)
- A Solution To Score 8.0
- IELTS–WriteRight

Task 1 thì không quá khó, với task này mình có 1 quyển sổ chuyên để ghi chép các cách diễn đạt khác nhau cho cùng 1 ý. Ví dụ tăng/ giảm/ ko thay đổi/ trái ngược ,... Ngoài ra mình có thêm phần ghi chép cách diễn đạt đặc trưng cho mỗi loại hình task 1. Ví dụ: cho pie chart thì có “make up the bulk of”… Các cách diễn đạt này thì mình nhặt trong sách của Sam và trong quá trình làm bài của Simon.

Với Task 2 thì mình có 1 quyển vở chia ra làm chục cái chủ đề, như Culture/ Work ,..., mỗi cái chủ đề này mình để dành cho nó độ 20 trang. Sau đó:
1. Mình đọc tất cả các bài viết trên các sách trên, nắm được đại ý sau đó đánh dấu những specific words hoặc cách diễn đạt nào thú vị của nó, tick lại các từ đồng nghĩa, và cuối cũng là đánh dấu những ví dụ mình thấy hay và dễ áp dụng.
2. Trong quyển vở của mình, mình chép lại từng bài theo thứ tự: chép đề, sau đó đến đại ý, sau đó là Specific words, diễn đạt, từ đồng nghĩa và cuối cùng là ví dụ liên quan.

Việc đọc từng bài và chép cũng mất nhiều thời gian nhưng bù lại khiến mình ghi nhớ được nhiều hơn và bổ sung cho vốn từ/ hiểu biết của mình. Sau này khi ôn tập, mình sẽ mở lại quyển vở để ôn trước, ôn thật kỹ trong đó thì mình mới mở sách ra đọc lại từ đầu những bài khó cho nhớ.

Khi học thì bên cạnh việc học từ và ý, mình cũng chú trọng cách tác giả phát triển một ý. Ví dụ: Một khổ thân của tác giả nếu có 5 câu thì câu 1 là câu chủ đề, câu 2 có thể sẽ là giải thích làm rõ hơn cái chủ đề ý. Câu 3 đưa ra nếu ko theo cái ý đấy thì có cái hậu quả là gì. Câu 4 là ví dụ support. Câu 5 là khẳng định lại lần nữa. Kiểu như vậy.

Ngoài ra mình cũng chú ý cách triển khai đối với các dạng đề khác nhau, để có một cái khung chung cho mình. Để khi vào phòng thi, khi đọc được một dạng đề thì mình sẽ nắm được nên phát triển thành mấy ý và câu mở câu kết nên viết thế nào cho dạng đó.

Sau khi chuẩn bị xong xuôi cho giai đoạn này thì mình còn độ 10 ngày trước thi, mỗi ngày mình tập viết full 1 test (bao gồm cả 2 task) để tính giờ. Sau đó tự đọc lại, phân tích xem có thể viết hay hơn không, bên cạnh việc tự chữa mình cũng tìm đọc các bài mẫu liên quan để xem có thể làm nó tốt hơn không. À trong lúc luyện timing như thế thì mình có in cái mẫu giấy thi viết của IELTS ra, để đếm số chữ một dòng và từ đó ước chừng số lượng dòng mà mình cần viết cho mỗi task.

Từ đây mình xây dựng 1 quy trình chuẩn của mình lúc học và cả lúc đi thi là:
- Khoảng 20' cho Task 1, Khoảng 40' cho Task 2, thời gian còn lại để review.
- Nhận được đề thì xem qua Task 2 trước, lúc làm Task 1 có ý gì cho Task 2 thì nháp ra.
- 5'/20' Chuẩn bị cho Task 1, 10'/40' chuẩn bị cho Task 2 (chuẩn bị thì gồm ý tưởng cho Mở bài và Kết bài, Liệt kê ý cho Thân bài, cố gắng liệt kê cụ thể một tí để đến lúc viết cứ thể triển khai thôi, Specific Word và Grammar).

Sau này khi thi lần 2 thì mình có thêm cuốn Viết của anh Bách, thêm 30 bài mới trên trang Simon nữa, thế là mình chép thêm từ 2 nguồn này. Lần này thì mình vẫn ôn lại các tài liệu như lần 1, nhưng bỏ qua A Solution to score 8.0 vì mình thấy nhiều từ trong ý không thông dụng với mình lắm. Với cũng vì mình đã có thêm khá nhiều bài từ anh Bách và bác Simon rồi.

Đối với Writing mình có một số kinh nghiệm xương máu thế này:
- Hãy nghiên cứu THẬT KỸ đề trước khi bắt tay vào viết dàn ý, đặc biệt là task 2. Các bạn nên khoanh tròn hay gạch chân từ quan trọng trong đề để đảm bảo các bạn luôn stick vào nó chứ không bị nhầm. Lập dàn ý xong các bạn cũng nên nhìn lại đề 1 lần nữa xem cái dàn ý của mình phù hợp với đề chưa.
Lần thi 1 mình đã viết sai đề task 2, năm ý câu hỏi về việc sống trong chung cư với ở nhà riêng, thì mình đã đọc vội vàng thành xây dựng chung cư hay xây nhà riêng, nên mình viết toàn về chính sách. Nên các bạn cố gắng đừng để bị sai đáng tiếc như mình. Đến lần 2 thì mình rút kinh nghiệm cao độ, nhưng khổ nỗi là mình đọc rất kỹ đề Task 2, nhưng bù lại mình lại hiểu sai đề Task 1 =))) Nói chung là rất có duyên với kỹ năng này.
- Thời gian cho Writing là rất ngắn, nên các bạn nên luyện nhiều ở nhà để quản lý thời gian.
- Mở bài với Kết bài thì cứ chép theo mẫu trong sách thôi cho save time, các bạn học thuộc mấy cái Mở và Kết cho từng dạng rồi paraphrase là được rồi, vì phần Thân bài mới là quan trọng nhất.
______

KẾT

Trên đây là tất cả kinh nghiệm học 4 kỹ năng của mình. Thay lời kết, mình có 1 vài điều muốn nhắn nhủ đến các bạn: Các bạn hoàn toàn có thể tự ôn được, chỉ cần các bạn kiên trì và có thời gian để theo đuổi việc học này liên tục.

* Về thời gian, có 1 số bạn inbox hỏi nên mình chia sẻ luôn trên này nhé:
+ Lần 1 mình học full-time trong 3 tháng 10 ngày, nhưng một tháng đầu mình học được rất ít khi theo trung tâm như mình đã chia sẻ, thời lượng học mỗi ngày thời điểm ý của mình chắc chỉ được 5h/ ngày. Sau đấy trong 2 tháng còn lại mình tăng tốc, mình ôn trung bình được 8 tiếng tháng đầu, 10 - 11 tiếng trong tháng còn lại.
+ Lần 2 thì mình học full-time trong 2 tháng rưỡi, nhưng mình không học được thời gian dài đến 10 tiếng như lần 1 nữa, mỗi ngày mình học trung bình được 7 - 8 tiếng thôi.

Cụ thể phân bổ thời gian thế nào cũng khó nói vì có ngày mình không học Viết, chỉ học Nói, có ngày thì ngược lại. Nhưng Listening là cái mà ngày nào mình cũng học độ 4 tiếng, Reading thì ngày mình không làm một đề thì mình sẽ đọc độ 2-3 news, còn lại thời gian mình chia cho 2 kỹ năng kia. Đến trước khi thi độ hơn 2 tuần một tí là mình đã đọc và nghiên cứu ghi chép xong hết tất cả các tài liệu.

* Về tài liệu bổ trợ: trong quá trình tự học này mình có mấy "người bạn thân", mình được hỗ trợ bởi các bạn ý khá nhiều:
+ Từ điển Laban Dict: mình tải từ chợ ứng dụng và có thể dùng offline. Tra cứu rất ok, có Anh-Việt, Viêt-Anh, và Anh-Anh. Giải thích khá cụ thể, có ví dụ đi kèm, cũng có phiên âm và tích hợp đọc cách phát âm cho mình nữa.
+ Website google.co.uk: check các cách diễn dạt mà mình chưa chắc chắn, bằng cách type/ copy cái ý mình muốn diễn đạt lên đấy để tìm xem người bản xứ họ có dùng như vậy không.
+ Website Cambridge Dictionary: cái này có thể thay thế cho việc tra từ điển bỏ túi Anh-Anh của mình, cung cấp nhiều từ và nhiều kết hợp từ liên quan.
+ Website WordReference: nơi các bạn có thể post các câu hỏi liên quan đến ngoại ngữ để được người bản xứ trả lời. Diễn đàn hoạt động khá sôi nổi, thường các bài post lên đều sẽ được rep nhanh chóng ^^

- Thời gian cuối trước khi đi thi (độ tầm 2-3 tuần) hãy chú ý giữ đầu óc mình thật thoải mái. Không nhồi nhét bản thân trong giai đoạn này. Những cái có thể nhồi được thì đã học từ trước đó rồi nên thời gian này chủ yếu ôn lại, rèn luyện kỹ năng làm bài thôi, xem có điểm nào mình còn yếu thì đào sâu vào nó. Như đợt vừa rồi ôn, lúc còn tầm 2 tuần thì mình cũng mệt rồi, thế là thay vì ngày nào cũng nghe full 1 test Listening vừa đau đầu vừa căng thẳng mình chuyển sang ôn lẻ. Ví dụ: Hai ngày đầu thì tìm hết các bài có map để nghe, ba ngày sau thì lục lại section 2 với 3 của các cuốn Cam cũ ra nghe, một ngày sau thì chỉ nghe những cái phát âm tên người, số điện thoại này, … nói chung là chiến những cái mình còn yếu thôi.
- Chú ý giữ gìn sức khỏe để đi đường dài. Đặc biệt là mấy ngày cuối thì không có thức đêm hôm làm gì cả, vì đi thi thật ngồi đến mấy tiếng đồng hồ suy nghĩ đã mệt, tâm lý thi lại sẽ càng khiến mình mệt nên rất cần sức khỏe để chiến. Vào phòng thi không quen nhiệt độ (hôm ý đối với mình là điều hòa hơi lạnh) lại ốm ốm xỉu xỉu ra là mệt lắm. Hôm vừa rồi đi thi mình ngồi dãy cuối nên mình được chứng kiến cảnh một chị sắp đến giờ thi mà không ngồi dậy được vì mệt quá, nằm dài ở mấy cái ghế xếp cho giám thị trông thi ngồi ấy. Rồi lúc đi ra khỏi phòng thi hôm ý, mình vào buồng vệ sinh thì 1 bạn chạy vào trong ý nôn một mạch.
- Cuối cùng là việc giữ tâm lý thoải mái. Học hành đàng hoàng hết sức rồi, mọi chuyện còn lại muốn đến đâu thì đến. Tiền thì không lấy lại được rồi, việc thi vẫn phải thi, chúng ta là lợn chết không sợ nước sôi, trước sau gì cũng chết, sao không chết trong thanh thản mà lại đi chết trong lo lắng thấp thỏm, đúng không?

Chúc các bạn ôn thi hiệu quả, đi thi tự tin và đạt được những mục tiêu của mình.

Fightingggg!
----

Nguồn: Tiểu Dương

P/S: Bạn nào muốn nhận được tài liệu mà bạn Tiểu Dương đã đề cập đến thì hãy làm các bước sau nha:
1. Like và share bài post này tới bạn bè của em.
2. Tham gia ngay vào group https://www.facebook.com/groups/HannahEdEnglishClubHEC/ để có thể học hỏi những kinh nghiệm thi, đề thi mới nhất về IELTS, TOEFL, v,v.
3. Comment địa chỉ email của các em ở dưới phần comment để chị có thể gửi email đến nha.
Email các em sẽ nhận được trong tầm hai ba ngày nữa nhé. Chúc các em học tốt và đạt được số điểm lí tưởng 😉💪

❤️ Like và share nếu các em thấy thông tin có ích nhé ❤️

#HannahEdEnglishClub #duhoc #hocbong #sanhocbong #scholarshipforVietnamesestudents
#IELTS #kinhnghiemIELTS